عمق میدان در عکاسی، از سینمای کلاسیک گرفته تا عکس هایی که امروزه برای پروفایلمان می گیریم همیشه حضورِ پر رنگ داشته است.DOF مخففِ واژه انگلیسیِ depth of field یا همان عمقِ میدان است.
خیلی از مواقع تصاویر، اطلاعاتِ بهتری از یک جمله طولانی به ما می دهند. مثلا اگر بخواهیم با تکیه به تعاریفِ تخصصی و پیچیده ای که درباره DOF وجود دارد، شما را با این پدیده آشنا کنیم؛ چندان شاخِ غول را نشکسته ایم.
اما اگر به اولین تصویری که متناسب با این مقاله در اولِ صفحه قرار داده شده است نگاه کنید؛ احتمالا بهتر درک می کنید که عکس از کدام نقطه عمق پیدا کرده، لنز بیشتر روی کدام سوژه فوکوس کرده و در نهایت ماتیِ پس زمینه باعثِ توجه بیشتر ما روی سوژه شده است.
تعریف عمق میدان در عکاسی
خب این قطعا عادلانه نیست که کلِ بارِ یادگیری را به دوشِ شما بگذاریم.
پس بهتر است یک تعریفِ آکادمیک از مفهوم عمق میدان در عکاسی هم به شما ارائه بدهیم تا پولی که می گیریم حلال باشد!
ببینید؛ به صورت کلی عمق میدان در عکاسی یعنی تمامِ آن محدوده ای که در کادر به صورت شارپ (تیز و واضح) دیده می شوند.
عمقِ میدان کم و زیاد در عکاسی هم به راحتی قابلِ فهم است. لنزِ شما هر چه روی سوژه های بیشتری فوکوس کند، یعنی عمق میدان در عکاسی شما زیاد تر است و هر چه تعدادِ سوژه های شما برای فوکوس کردن کوچک تر و کمتر باشد، یعنی عکسِ شما از عمقِ میدانیِ کمتری برخوردار است.
دیافراگم چه اثری روی عمق میدان در عکاسی می گذارد؟
در حقیقت باید گفت که دیافراگم، منظور از عمق میدان در عکاسی را برای ما تعریف می کند.
هر چه دیافراگمِ ما کوچکتر باشد ( برای مثال F/22 که کوچک ترین دریچه است) عمقِ میدانِ ما بیشتر می شود. هر چقدر که دیافراگم بازتر باشد (برای مثال F/1.8 که بزرگترین دریچه است) ما بیشتر شاهدِ کاهش عمق میدان در عکاسی هستیم. حالا در ادامه بیشتر درباره عوامل موثر در عمق میدان وضوح توضیح می دهیم. اما فعلا تا اینجا بدانید که دیافراگم، اساسی ترین فاکتور در تعیینِ DOF است.
می خواهید درباره دیافراگم بیشتر بدانید؟ مقاله دیافراگم دوربین را بخوانید…
یک مثال سینمایی از عمق میدان در عکاسی
یکی از دلایلی که همشهری کین از برترین و ماندگار ترین فیلم های تاریخِ سینمای جهان است، استفاده اورسن ولز (کارگردان و بازیگر فیلم) از مفاهیمِ عمقِ میدان در عکاسی و فیلمبرداری است. او همیشه می داند که چگونه لنزِ دوربین را روی کاراکتر ها تنظیم کند تا ما خودمان به اهمیتِ سکانس ها و سوژه ها پی بریم.
عمق میدان وضوح در عکاسی، در این سکانس از فیلم زیاد است. چرا؟ چون دیافراگم کوچک تر است.
در نتیجه لنز روی سوژه های بیشتری فوکوس کرده است و تقریبا هیچ چیزی در پس زمینه مات و محو نیست.
یعنی علاوه بر آن که ما چهره اورسن ولز که در جلوی دوربین قرار گرفته است را واضح می بینیم بلکه تمامِ دکوراسیون، نرده های چوبی، لامپِ روی سقف، و حتی فردی که در عمیق ترین نقطه عکس ایستاده را به راحتی مشاهده می کنیم.
دقیقا برعکسِ تصویرِ قبلی، ما در این عکس عمقِ میدانِ کمتری داریم. چون اولا این که تمرکزِ ما روی دو بازیگرِ اصلی است و تعدادِ سوژه ها برای فکوس کردن کمتر است. دوم این که دیافراگم بازتر و بزرگتر است.
در نتیجه پس زمینه کاملا مات است و عمقِ کمتری دارد. در واقع همین مات بودن بک گراند باعث می شود ما توجهمان را به سوژه های جلوی دوربین بیشتر جلب کنیم و حواسمان به چیزِ دیگری پرت نشود.
از چه نوع عمق میدان در عکاسی استفاده کنیم؟
تنظیم عمق میدان در عکاسی، با توجه به پوزیشینِ سوژه در صحنه و اهمیتِ آن متفاوت است. مثلا برای تعیین عمق میدان در عکاسی طبیعت یا شهری، بهتر است دیافراگم ما کوچک باشد. شک نداشته باشید که عمق میدان وضوح در انتخاب کادربندی شما هم تاثیر دارد. اینکه بدانید برای هرنوع عکاسی باید از چه کادری استفاده کنید در مقاله ی کادربندی در عکاسی توضیح داده شده است.
چون فضایِ گسترده تری برای نشان دادن داریم و کمتر پیش می آید که بتوانیم فقط روی یک سوژه فوکوس کنیم.
برای عکاسی های پرتره، ترجیحاً از عمقِ کم استفاده می کنیم. چون فقط یک سوژه برای تمرکز داریم. و این گونه می توانیم بک گراند را مات کنیم تا توجه مخاطب حسابی به سوژه موردِ نظرِ ما جلب شود.
این نکته را هم اگر بدانید بد نیست که؛ مستند سازان، عکاس های حیاتِ وحش و همین طور خبرنگارانِ ورزشی، معمولا در بیشتر مواقع برای فوکوسِ هرچه بیشتر روی سوژه از عمقِ میدانِ کم استفاده می کنند.
به جز دیافراگم چه چیزی در عمق میدان اثر دارد؟
فاصله کانونی، یکی دیگر از آن عواملِ مهمی است که روی عمق میدان در عکاسی اثر مستقیم دارد.
خیلی تحقیق کردیم که یک تعریف آدمیزادی و ساده از فاصله کانونی به شما ارائه بدهیم که در آخر مجبور شدیم دست به دامانِ کتاب فیزیکِ دبیرستان بشویم. فاصله کانونی در عکاسی زمانی اتفاق میوفتد که لنز روی بی نهایت فوکوس می کند.
در این حالت، یک خلا یا فاصله بینِ حسگر دوربین و مرکزِ نوری آن ایجاد می شود. به این خلا می گویند فاصله کانونی. حالا چه اثری روی عمق میدان در عکاسی دارد؟ در ادامه معلوم میشود!
فاصله کانونی استاندارد برای عکس با عمقِ میدانِ کم
مثالِ خبرنگارانِ ورزشی، عکاسانِ حیات وحش، پرتره و مستند را که گفتیم یادتان هست؟
این دسته از عکاسان علاوه بر آن که از دیافراگمِ باز برای شکارِ سوژه استفاده می کنند، فاصله کانونی را هم در نظر می گیرند.
یعنی برای ثبتِ چنین لحظاتِ کم سوژه ای، اگر بتوانید فاصله کانونی را چیزی بینِ 100 تا 800 میلی متر تنظیم کنید، یک لنز تله فوتو مطلوب برای عکاسی با عمقِ میدانِ کم آماده کرده اید.
در این حالت پس زمینه به حالتِ پوکه(مات) است و تصویر، عمقِ زیادی ندارد. برای همین تمرکزِ مخاطب صرفا روی سوژه ای است که شما روی آن فوکوس کرده جلب می شود و بس.
فاکتورِ آخر در تنظیم عمق میدان در عکاسی
در عمق میدان، هر عاملی را که توضیح می دهیم، به یک نحوی به فاکتورِ قبلی ربط دارد.
اگر یادتان باشد در تعریف فاصله کانونی، به حسگرِ دوربین هم اشاره کردیم. بد نیست که بدانید یکی از عوامل موثر در ایجادِ عمقِ میدانِ عکاسی، اندازه سنسورِ دوربین است. مثلا هرچه قدر اندازه حسگرِ تصویرِ ما کوچک تر باشد، عمقِ میدانِ بیشتری خواهیم داشت و برعکس. حالا فرض کنید اندازه سنسورِ دوربین شما بزرگ است اما می خواهید یک عکس با عمقِ میدانِ زیاد بگیرید.
در این حالت می توانید از سوژه فاصله بیشتری بگیرید و فاصله کانونی را از حالتِ تله فوتو خارج کنید.
به صورتِ کلی خواستیم بگوئیم اگر چه نمی شود دم به دقیقه اندازه سنسور را تغییر داد، اما امکانش هست که با دور و نزدیک شدن از سوژه و بالا و پائین بردنِ فاصله کانونی، عکسِ مورد نظرتان را بگیرید.
خوشحالیم که اکستون استودیو، در یادگیریِ عمق میدانِ عکاسی توانست کمکِ کوچکی به شما بکند.
