دیافراگم دوربین احتمالا از آن دست قطعاتی است که خیلی به آن توجه نمی کنیم.
یعنی اصولا ما فقط چیزی که در ظاهر می بینم را مهم می دانیم. هر چند شاید اصلا مهم نباشد که ندانیم دیافراگم چیست، چرا که او هر لحظه در حالِ انجام دادنِ وظیفه اش است. اما آشنایی با دیافراگم در عکاسی، یکی از آن شاه کلید هایی است که باعثِ ایجادِ تفاوتِ بین یک فرد معمولی با یک عشقِ عکاسی می شود.
اما واقعا دیافراگم در عکاسی چیست؛ این 9 تیغه ای حیاتی، چطور می تواند در روشنایی و تاریکیِ عکس های ما اثر بگذارد؟
دیافراگم دوربین چیست؟
بهتر از قبل از توضیحِ این که دیافراگم چیست، یک مثالِ ساده بزنیم.
مردمک چشمِ ما به صورتِ خودکار در یک فضای کم نور، گشاد می شود تا نورِ بیشتری را به چشم برساند و ما را از نابیناییِ موقت نجات بدهد. این فرایند در فضا های پر نور مثلِ زمانی که سعی می کنیم به خورشید نگاه کنیم، دقیقا وارونه اتفاق میوفتد.
یعنی مردمک برای آن که چشم را از صدمه ناشی از خیره شدن به خورشید مصون نگه ندارد، تنگ می شود تا شدتِ نورِ کمتری به چشم برسد. دریچه دیافراگم در دوربین هم دقیقا مثلِ چشم عمل می کند.
اما با این تفاوت که ما خودمان میزانِ گشادی یا تنگ شدنش برای رسیدنِ نور به لنز را تنظیم می کنیم. در حقیقت اگر دیافراگم دوربین وجود نداشت، نوری که به لنز می رسید کاملا از حوزه اختیاراتِ ما خارج بود و دیگر قابلِ کنترل نبود.
خب! حالا که فهمیدیم دیافراگم چیست، بهتر است درباره جزئیاتِ تاثیرش در خلقِ یک شاهکار هنری صحبت کنیم.
چالشِ گیج شدن در انتخاب دیافراگم دوربین
این که دیگر حالا می دانید دیافراگم چیست، قدمِ مثبتی است. واقعا می گوئیم! آدم تا زمانی که نفهمد دقیقا در حالِ یادگیری چه چیزی است، چطور می تواند دیتا های بیشتری از آن را آموزش ببیند و در مرحله دوم آن ها را به کار بببند؟
یکی از چالش هایی که در حین آموزش دیافراگم در عکاسی برای مبتدی ها وجود دارد، تعیین عدد و شدتِ باز یا بسته بودنِ این دریچه ست. برای شروع بهتر است بدانید که اگر به منظره یابِ دوربین های خود نگاه کنید، در گوشه سمتِ چپ، حرفِ F انگلیسی خود نمایی می کند. اف، نمادِ دیافراگم است.
در مرحله دوم باید بدانید که هر چه دریچه دیافراگم دوربین باز تر باشد، عددش کوچک تر است. یعنی F/1.4 گشاد ترین دریچه ای است که یک دیافراگم می تواند به خودش ببیند و در این حالت پس زمینه کاملا تار است و تمرکز روی سوژه جلوی لنز است.
پس در مرحله دوم نتیجه می گیریم که هر چه عدد بزرگتر باشد، دریچه دیافراگم هم تنگ تر خواهد بود. مثلا F/32 یکی از تنگ ترین حالت های دریچه دیافراگم است که در نتیجه عمقِ میدان در عکس زیاد است و هم بک گراند و هم سوژه هر دو شارپ و واضح هستند.
عمق میدان در دیافراگم دوربین چیست؟
شاید جالب باشد که بدانید دیافراگم، تنها روی روشنایی و تاریکی یا همان شدتِ ورودِ نور به لنز تاثیر نمی گذارد.
در حقیقت یکی از فاکتور های اساسی در تعیین میزانِ عمقِ میدان در عکاسی، همین دیافراگم است. قبلا درباره عمقِ میدان مفصل صحبت کردیم و شما را به مقاله تخصصی اش ارجاع می دهیم.
خواندن مقاله جامع عمق میدان در عکاسی را از دست ندهید…
اما به صورتِ خلاصه؛ عمقِ میدان یعنی آن میزانی از عکس است که می خواهیم شارپ و واضح در تصویر بیوفتد.
مثلا در عکس های پرتره، دیافراگم دوربین را تقریبا روی F/2 تنظیم می کنند تا پس زمینه بوکه (تار و ناوضح) به نظر برسد.
این کار باعث می شود که تمرکزِ بیننده فقط روی سوژه اصلی که مقابلِ لنز ایستاده جلب شود (در این حالت عمقِ میدان کم است).
از طرفی در عکس های مربوط به طبیعت و معماری، دیافراگم را معمولا روی F11 تنظیم می کنند(این عددها تقریبی و به صلاحدید عکاس و موقعیت مکانی است) تا علاوه بر پیش زمینه و سوژه اصلی که یک درخت یا برج است، بک گراند هم به همان میزان واضح و شارپ به نظر برسد ( در این وضعیت، عمقِ میدانِ ما زیاد است چون سوژه های بیشتری در پس زمینه داریم ).
همزمان با تغییر دیافراگم دوربین، چه چیزی باید تغییر کند؟
این تایتل کمی ایهام دارد. یعنی دو معنی به ذهنِ انسان می رساند.
اول این که بعد از تغییر دیافراگم( عدد و تنگی و گشادی) چه تغییراتی در عکس ایجاد می شود. که در جوابِ این سوال گفتیم هر چه دریچه تنگ تر شود، عمق میدان بیشتر می شود و هر چه گشاد تر شود، عمقِ میدان کمتر.
پس در حقیقت با تغییر دیافراگم، وضوحِ عکس و تاریکی و روشنایی آن تغییر می کند. اما سوالِ دومی که باید با خواندنِ این تایتل در ذهنتان شکل می گرفت، این بود که اگر بخواهیم دیافراگم را تغییر بدهیم، آیا باید سایرِ تنظیمات را هم عوض کنیم؟ بله.
در عکس بالا هم یک راهنما گذاشتیم برای شما که تازه شروع به کار کرده اید و دنبال یک لقمه آماده هستید.
تنظیمات شاتر اسپید در انواع دیافراگم دوربین
دیافراگم و سرعتِ شاتر با یک دیگر رابطه معکوس دارند. یعنی اگر یکی از این ها را کم کنیم، باید آن یکی را زیادش کنیم.
برای مثال ما می خواهیم یک عکسِ پرتره با دیافراگمِ F/2.8 بگیریم. پس یعنی ما دیافراگممان را گشاد کردیم و عددش را پائین آوریم. حالا برای آن که شاتر با دیافراگم به تعادل برسند، باید شاتر اسپید را افزایش بدهیم.
مثلا برای همین عددِ پیشنهادی که در تنظیم دیافراگم مثال زدیم، شاتر اسپیدِ باید سه برابر شود و تقریبا به عددِ 1/1600 برسد. حالا فرض کنید سوژه ما یک کوهِ بلندِ پوشیده از برف است و آسمانِ آبی و درختانِ خشکیده جذابی هم در اطرافش وجود دارند.
ما در این جا نیاز به عمقِ میدانِ زیاد داریم. پس نتیجه می گریم باید دیافراگم را تنگ تر کنیم و عددش را افزایش بدهیم. تقریبا چیزی نزدیک به f/11. حالا که عددِ دیافراگم زیاد شده باید شاتر اسپید را کم کنیم. برای این مثال می توانیم سرعتِ شاتر را به 1/50 برسانیم تا تعادلِ لازم برقرار شود.
نکته مهم: یادتان نرود که شما باید این عدد ها را طبق سوژه مورد نظر و محیطتان تنظیم کنید و حواستان به نورسنج باشد.
امیدواریم همیشه دیافراگمتان در تنظیم ترین حالتِ ممکن باشد و مدام در حالِ خلقِ شاهکار های هنری باشید.
